WAN چیست و چه کاربردی دارد؟
شبکه گسترده یا WAN (Wide Area Network) یک شبکه‌ی کامپیوتری بزرگ است که گروهی از رایانه‌ها را در فواصل جغرافیایی زیاد به یکدیگر متصل می‌کند.
سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ معمولاً از WAN برای اتصال شبکه‌های اداری خود استفاده می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که هر دفتر دارای شبکه‌ای محلی به نام LAN (Local Area Network) است و این شبکه‌های محلی از طریق یک WAN به هم متصل می‌شوند.
این ارتباط‌های گسترده می‌توانند به روش‌های مختلفی برقرار شوند؛ از جمله از طریق خطوط اجاره‌ای (Leased Lines)، شبکه‌های خصوصی مجازی (VPNs) یا تونل‌های IP (IP Tunnels).
تعریف WAN چیست می‌تواند بسیار گسترده باشد، زیرا هر شبکه‌ی بزرگی که در محدوده‌ی جغرافیایی وسیعی گسترش یافته باشد، از نظر فنی یک WAN محسوب می‌شود. در حقیقت، خود اینترنت بزرگ‌ترین نمونه از یک شبکه WAN است.
LAN چیست؟
برای پاسخ به پرسش LAN چیست باید گفت که شبکه محلی (Local Area Network) شبکه‌ای است که در محدوده‌ای کوچک و مشخص محدود می‌شود. شبکه‌های WiFi خانگی و شبکه‌های اداری کوچک از رایج‌ترین نمونه‌های LAN هستند.
کسی که مدیریت یک LAN را بر عهده دارد، معمولاً مسئول تجهیزات شبکه‌ای مانند روتر (Router) و سوئیچ (Switch) نیز هست. برای نمونه، یک شرکت کوچک خودش روترها و سوئیچ‌ها را برای راه‌اندازی شبکه داخلی مدیریت می‌کند.
WAN چیست و چه تفاوتی با LAN دارد ؟
در مقایسه‌ی WAN و LAN چیست باید گفت که شبکه‌های LAN معمولاً در یک منطقه‌ی محدود قرار دارند و از یک نقطه‌ی مرکزی برای اتصال به اینترنت استفاده می‌کنند.
در مقابل، شبکه‌های WAN برای ایجاد ارتباطات در فواصل طولانی طراحی شده‌اند و از چندین LAN به‌هم‌پیوسته تشکیل می‌شوند.
یک سازمان زمانی که شبکه‌ی WAN خود را راه‌اندازی می‌کند، معمولاً به زیرساخت‌هایی متکی است که در کنترل مستقیم آن نیستند؛ مثلاً شرکتی با یک دفتر در پاریس و دفتر دیگر در نیویورک باید داده‌های خود را از طریق کابل‌های زیردریایی اقیانوس اطلس بین دو نقطه منتقل کند.
در واقع، درک تفاوت WAN و LAN چیست به این نکته بازمی‌گردد که شبکه‌ی WAN معمولاً شامل چندین روتر و سوئیچ است، در حالی که شبکه‌ی LAN تنها به یک روتر (و گاهی تعدادی سوئیچ) برای اتصال به اینترنت یا شبکه‌های دیگر نیاز دارد.
خط اجاره‌ای (Leased Line) چیست
یکی از روش‌هایی که سازمان‌ها برای اتصال LANهای مختلف خود به یکدیگر و ایجاد یک WAN استفاده می‌کنند، به‌کارگیری خط اجاره‌ای (Leased Line) است.
در پاسخ به پرسش خط اجاره‌ای چیست باید گفت که Leased Line یک اتصال مستقیم و اختصاصی شبکه‌ای است که از یک ارائه‌دهنده اینترنت (ISP) اجاره می‌شود.
ساخت زیرساخت فیزیکی شبکه شامل کابل‌ها، روترها و مراکز تبادل داده (IXP) در مسافت‌های طولانی، برای بسیاری از سازمان‌ها دشوار و پرهزینه است؛ به همین دلیل، آن‌ها اتصال اختصاصی خود را از شرکتی که از قبل این زیرساخت‌ها را در اختیار دارد، اجاره می‌کنند.
تونل‌سازی (Tunneling) چیست و چه ارتباطی با VPN دارد؟
در پاسخ به این پرسش که WAN چیست و چگونه ارتباط ایمن میان چند LAN برقرار می‌شود، باید مفهوم تونل‌سازی (Tunneling) را بشناسیم.
اگر یک شرکت نخواهد برای خط اجاره‌ای (Leased Line) هزینه پرداخت کند، می‌تواند از روش تونل‌سازی شبکه‌ای برای اتصال شبکه‌های LAN خود در بستر WAN استفاده کند.
در دنیای شبکه، تونل‌سازی روشی است برای کپسوله‌سازی بسته‌های داده (Data Packets) درون بسته‌های دیگر تا این داده‌ها بتوانند از مسیرهایی عبور کنند که در حالت عادی قابل دسترسی نیستند.
این کار شبیه آن است که یک نامه را درون پاکت دیگری قرار دهیم که آدرس متفاوتی دارد؛ نامه داخلی از مقصد پاکت بیرونی ارسال می‌شود. در تونل‌سازی شبکه‌ای نیز همین ایده برای انتقال داده‌ها در شبکه WAN به‌کار می‌رود.
برخی از تونل‌های داده برای امنیت بیشتر رمزگذاری (Encryption) می‌شوند تا از رهگیری اطلاعات جلوگیری شود. به این تونل‌های رمزگذاری‌شده VPN (Virtual Private Network) یا شبکه خصوصی مجازی گفته می‌شود.
اتصالات VPN بین WANها ایمن‌تر از تونل‌های معمولی هستند و از پروتکل‌های امنیتی مانند IPsec برای رمزگذاری استفاده می‌کنند.
عیب اصلی استفاده از تونل‌سازی در WAN چیست؟ افزایش سربار (Overhead) شبکه است، زیرا فرآیند کپسوله‌سازی و رمزگذاری هر بسته نیازمند توان پردازشی بالا بوده و باعث کاهش سرعت انتقال داده‌ها می‌شود.
همچنین بسته‌های داده ممکن است از اندازه مجاز برخی روترها بزرگ‌تر شوند و موجب تکه‌تکه شدن (Fragmentation) و افزایش تأخیر گردند.تمام داده‌های منتقل‌شده در WAN به بسته‌هایی (Packets) تقسیم می‌شوند که شامل اطلاعاتی درباره‌ی مبدأ، مقصد و ترتیب آن‌ها در جریان ارسال هستند.
WAN نرم‌افزارمحور (Software-Defined WAN یا SD-WAN) چیست؟
در توضیح پیشرفته‌تر اینکه WAN چیست، باید گفت SD-WAN (Software-Defined WAN) نوعی معماری پیشرفته و منعطف‌تر از WAN سنتی است که قابلیت استفاده از چندین نوع سخت‌افزار و روش‌های مختلف اتصال را دارد.
در این نوع WAN، نرم‌افزار کنترل‌کننده می‌تواند با انواع تجهیزات شبکه کار کند و مسیرهای داده را هوشمندانه مدیریت نماید.
SD-WAN زیرمجموعه‌ای از فناوری شبکه نرم‌افزارمحور (SDN) است؛ مجموعه‌ای از فناوری‌ها که امکان کنترل و مدیریت شبکه از طریق نرم‌افزار را فراهم می‌سازند.
همچنین SD-WAN یکی از اجزای اصلی در راهکارهای SASE (Secure Access Service Edge) است — راه‌حلی ابری که هم قابلیت‌های شبکه (Networking) و هم امنیت سایبری را به‌صورت یکپارچه و ابری ارائه می‌دهد.
WAN به‌عنوان سرویس (WAN-as-a-Service) چیست؟
WAN-as-a-Service پاسخی نوین به این پرسش است که WAN چیست و چگونه می‌توان آن را هوشمندتر، مقیاس‌پذیرتر و اقتصادی‌تر ساخت.
در واقع، WAN-as-a-Service یک مدل WAN مبتنی بر ابر (Cloud-based WAN) است که جایگزین پیکربندی‌های سنتی و پرهزینه‌ی شبکه‌های WAN قدیمی می‌شود. این مدل به‌جای سخت‌افزارهای فیزیکی و پروتکل‌های سنتی مانند MPLS (Multiprotocol Label Switching)، بر بستر ابر (Cloud Infrastructure) فعالیت می‌کند و امکان توسعه‌ی سریع و ساده شبکه را فراهم می‌سازد.
در معماری WAN-as-a-Service، تمام اجزای شبکه گسترده — از مدیریت مسیرها، کنترل ترافیک و امنیت داده‌ها گرفته تا پیکربندی و نظارت مرکزی — از طریق نرم‌افزارهای ابری انجام می‌شود. در نتیجه، شرکت‌ها برای مدیریت شبکه‌های خود تنها به اتصال اینترنت پرسرعت نیاز دارند و دیگر وابسته به تجهیزات سخت‌افزاری گران و پیچیده نخواهند بود.
برای نمونه، راه‌حل‌هایی نظیر Cloudflare Magic WAN نمونه‌ای از پیاده‌سازی کامل مفهوم WAN چیست در دنیای ابری هستند که مدیریت هوشمند، توزیع ترافیک جهانی و امنیت لایه‌ای را هم‌زمان فراهم می‌کنند.
همچنین، این مدل ارتباط نزدیکی با مفهوم NaaS (Network-as-a-Service) دارد. در NaaS، کل زیرساخت شبکه — شامل LAN، WAN و امنیت شبکه — به‌صورت یک سرویس ابری کامل و مقیاس‌پذیر ارائه می‌شود؛ مفهومی که آینده مدیریت شبکه‌ها را متحول می‌کند و نشان می‌دهد ساختار سنتی WAN چیست دیگر پاسخگوی نیازهای امروزی نیست.
جمع‌بندی کلی: WAN چیست و چرا آینده شبکه‌ها بر پایه آن ساخته می‌شود؟
برای درک درست از اینکه WAN چیست، باید بدانیم که WAN یا Wide Area Network ستون فقرات ارتباطی دنیای دیجیتال امروز است. این نوع شبکه‌ها برای اتصال چندین شبکه محلی (LAN) در شهرها، کشورها یا حتی قاره‌های مختلف استفاده می‌شوند و زیرساخت اصلی ارتباطات جهانی بین سازمان‌ها، دیتاسنترها و خدمات ابری را شکل می‌دهند.
در نسل‌های جدید، مفهوم WAN چیست فراتر از یک بستر فیزیکی رفته و به راهکاری نرم‌افزاری و ابری تبدیل شده است. ظهور فناوری‌هایی مانند SD-WAN و WAN-as-a-Service باعث شده شبکه‌های گسترده از مدل‌های سنتی مبتنی بر MPLS و تجهیزات گران فاصله بگیرند و به سمت زیرساخت‌های هوشمند، منعطف و مقیاس‌پذیر ابری حرکت کنند.
به زبان ساده، پاسخ امروزی به پرسش WAN چیست چنین است:
WAN شبکه‌ای گسترده و هوشمند است که ارتباطات جهانی را ممکن می‌سازد، و با مدل‌های نوینی مانند SD-WAN و WAN-as-a-Service، به زیرساختی ابری، امن و آینده‌نگر تبدیل شده است.
